Enid

Dichter: Lord Alfred Tennyson
Vertaler: D.E.M. Herwerden
Afbeeldingen: Gustave Doré
Uitgever: De erven J.J. Tijl
Uitgebracht in: 1888

 

Erec en Enide is oorspronkelijk een verhaal van Chrétien de Troyes, geschreven tussen 1165-1170. Deze samenvatting is naar het gedicht van Alfred Lord Tennyson, die het verhaal in 1868 heeft herdicht. De namen van de hoofdpersonen zijn hierin aangepast naar Geraint en Enid.

 

Het verhaal

Geraint, vorst van Devon, is een van de ridders van de ronde tafel van koning Arthur. Hij is gehuwd met Enid, de dochter van Yniol. Geraint heeft haar in verarmde toestand meegenomen naar het hof van koning Arthur, waar ze van koningin Guinevere betere kleding heeft gekregen. Op het hof leiden ze een gelukkig leven.

Op het moment dat er roddels over de verhouding tussen koningin Guinevere en Lancelot beginnen rond te gaan, besluit Geraint naar huis terug te keren, omdat hij bang is dat ook Enid een minnaar zal krijgen. Tegen koning Arthur zegt hij dat hij terug naar huis wil om zijn land te zuiveren van gespuis, waarna hij, na toestemming te hebben gekregen, samen met Enid vertrekt.

Eenmaal terug in Devon vergeet Geraint zijn belofte aan koning Arthur en wijdt zich helemaal aan Enid. Zij ziet met lede ogen aan, hoe achter zijn rug om iedereen hem uitlacht. Hij behaalt geen overwinningen meer in gevechten, maar gaat volledig op in zijn vrouw. Enid hoort het geroddel wel en wil hem waarschuwen, maar weet niet goed hoe ze dit het beste kan doen.

Op een morgen is Enid eerder wakker en kijkt met liefde naar haar man en zegt zacht dat het haar fout is dat hij zijn taken verzaakt en zegt ‘ik vrees, dat ik geen trouwe gade ben’, omdat ze geen manier weet om hem te waarschuwen.

Geraint is inmiddels wakker geworden en hoort deze laatste zin. Hij wordt jaloers, springt uit bed en gelast zijn schildknaap om zijn paard en dat van Enid rijklaar te maken en beveelt Enid haar oudste jurk aan te trekken. Ze vraagt wat er aan de hand is, maar hij gebiedt haar te zwijgen. Ze trekt de jurk aan, waarin hij haar voor het eerst heeft gezien.

 

 

Op het Pinksterfeest het jaar daarvoor aan het hof van koning Arthur komt een man de grote zaal binnen en zegt dat hij een wit hert heeft gezien. Direct wordt door de aanwezigen besloten om de volgende morgen op jacht te gaan naar dit dier. Guinevere krijgt toestemming om van een afstand toe te kijken. De volgende morgen vertrekken de mannen al vroeg, terwijl Guinevere nog ligt te dromen van Lancelot, haar minnaar. Als ze merkt dat iedereen al weg is, kleed ze zich snel aan en gaat naar een heuvel van waar ze de jacht kan volgen.

Even later komt Geraint – die ongewapend is – bij haar staan om samen de jacht te kunnen volgen. Wanneer even later een ridder passeert met een vrouw en een dwerg in zijn kielzog wil Guinevere weten wie dat zijn en stuurt er een van haar jonkvrouwen naar toe om de naam van de ridder te vragen. De dwerg belet haar de naam te vragen en slaat haar met zijn zweep. Geraint gaat er dan op af en ook hij krijgt een zweepslag in het gezicht.

Omdat hij ongewapend is gaat hij terug naar Guinevere en zegt dat hij de belediging die haar jonkvrouw is aangedaan zal wreken. Guinevere wenst hem succes en mocht hij op zijn zoektocht een vrouw vinden die hij wil huwen, dan zal zij de vrouw kleden in een bruidskleed een koningin waardig.

Snel gaat Geraint achter de ridder aan, tot hij hen een vesting ziet binnengaan. Hij gaat ook naar binnen om een slaapplaats voor de nacht te zoeken, maar hoort dat alles is bezet. Hij vraagt een smid waarom het zo druk is en hoort dat ‘De Sperwer’ de volgende dag een toernooi organiseert. Als hij een slaapplaats wil moet hij het maar proberen bij graaf Yniol.

Geraint gaat naar het slot en ziet een grijsaard in versleten kleren, die de kasteelheer Yniol blijkt te zijn. Deze biedt hem een slaapplaats aan. Als ze het slot binnengaan ziet hij hoe vervallen alles is. Plotseling hoort hij de stem van Enid en is op slag verliefd.

De graaf begeleid zijn gast naar een sombere zaal, waar de vrouw van de graaf in gezelschap van Enid zijn. Eenmaal aan de maaltijd vraagt – die steeds meer verliefd wordt op Enid – wie ‘De Sperwer’ is. Hij verteld dan wie hij is en hoe hij daar terecht is gekomen en als die ridder De Sperwer blijkt te zijn, zal hij het tegen hem op moeten nemen.

Yniol antwoordt dat hij al dacht dat hij een van de ridders van Arthurs ronde tafel voor zich had. De Sperwer blijkt de neef te zijn van Yniol, die met Enid wilde trouwen, wat hij heeft geweigerd. Sindsdien verspreid de Sperwer het verhaal dat hij geld en goederen van zijn vader voor hem achterhoudt. Hij heeft ervoor gezorgd dat de dienaren van Yniol hem verlaten hebben en de nacht voor de verjaardag van Enid is hij het kasteel binnengevallen en heeft het geplunderd en verwoest.

Het toernooi dat morgen plaatsvindt is georganiseerd door De Sperwer. Hij daagt iedereen uit die zegt dat zijn vrouw niet de mooiste van het land is. Geraint vraagt of Yniol wapens voor hem heeft, hij wil de Sperwer uitdagen uit naam van Enid en als hij mocht winnen wil hij ook graag met haar trouwen. De graaf is blij met het voorstel, maar zegt dat hij alleen en oude en verroeste wapenuitrusting heeft, waar Geraint genoegen mee neemt.

De volgende morgen, als Geraint en Yniol op het toernooi aankomen, zijn Enid en haar moeder al aanwezig. Vlak daarna komt de Sperwer aan en zegt dat hij al twee jaar achter elkaar heeft gewonnen en wil zijn vrouw weer de prijs overhandigen als Geraint hem terugroept.

Als de Sperwer ziet wie zijn uitdager wil verdedigen wordt hij woest. Direct begint het gevecht en gaat gelijk op, tot Geraint zich herinnert wat de Sperwer Guinevere heeft aangedaan. Met dubbele kracht gaat hij zijn tegenstander weer te lijf en al snel weet hij dan te winnen. Hij eist van zijn tegenstander – die Edryn heet – dat hij zijn oom het geroofde goed en zijn graafschap terug geeft en daarna naar Guinevere te gaan en haar vergeving te vragen, wat Edryn beloofd.

Eenmaal terug in het paleis geeft Geraint aan binnen drie dagen te willen vertrekken naar het hof van koning Arthur, tot groot verdriet van Enid, die nu geen mooie jurk kan maken om daar goed voor de dag te komen. Maar de ochtend van hun vertrek heeft haar moeder een mooie jurk voor haar, die Edryn terug heeft gegeven, maar Geraint wil er niets van weten. Hij wil dat ze in haar oude jurk met hem meegaat, tot ontsteltenis van Enid.

Geraint legt haar moeder uit dat Guinevere hem heeft beloofd om zijn toekomstige vrouw in een bruidskleed te tooien, ongeacht hoe ze er uit ziet. Daarna gaan Enid en Geraint op pad. Bij het hof van koning Arthur staat Guinevere al naar ze uit te kijken. Edryn had verteld dat ze onderweg waren. Ze komt haar belofte na en kleed Enid in de mooiste kleren die ze kan vinden, waarna zij en Geraint in het huwelijk treden.

 

 

Dit alles overdenkt Enid terwijl Geraint hen langs moeilijk begaanbare wegen laat gaan. Ze moet van hem voorop rijden en ze mag hem ook niet aanspreken.

Na een tijdje hoort Enid drie bewapende ridders zeggen dat ze Geraint willen beroven. Ze weet dat ze niets tegen hem mag zeggen, maar besluit uiteindelijk toch hem te waarschuwen uit liefse voor hem. Geraint is boos, maar komt direct in actie om hen te beschermen. Hij doodt de drie aanvallers, bindt hun wapenrusting op hun paarden en geeft de leidsels aan Enid en sommeert haar weer voor hem uit te rijden.

Wat later staan er weer drie ridders hen op te wachten, die alleen Enid met de drie paarden aan zien komen en daar een makkelijke prooi in zien. Tot een van de mannen Geraint aan ziet komen, die in onzekere gedachten over Enid weer niets door heeft. Ook dit keer is zij ongehoorzaam en stopt. Als Geraint bij haar is waarschuwt ze hem weer voor het nieuwe gevaar.

Ook dit keer weet hij de drie mannen te doden, neemt ook hun wapenrusting en paarden mee, geeft de leidsels weer en Enid en gebiedt haar weer voorop te gaan rijden.

Wanneer ze het bos uitrijden zien ze op een berg een kleine stad liggen, waar juist een jongen de poort uit komt lopen met eten voor de landarbeiders. Geraint vraagt hem wat eten voor hen achter te laten. Enid eet nauwelijks, maar hij eet in gedachten alle de hele mand leeg. Wanneer hij ziet wat hij heeft gedaan, schenkt hij de jongen een van de paarden met wapenrusting, die er blij mee is zo goed betaald te worden voor zijn eten.

Dan vraagt hij de jongen of hij onderdak kan regelen in de stad. Al snel is de jongen terug en brengt ze naar de slaapplaats. Dan komt plotseling een groep ridders met veel lawaai binnen. Enid herkend de aanvoerder, graaf Lemours, een ridder die ooit haar hand heeft gevraagd. Hij spreekt Geraint hoffelijk aan, maar kijkt voortdurend naar de verdrietige Enid.

Graaf Lemours laat de waard eten brengen voor hem, zijn mannen en zijn gasten en verteld tijdens het eten oneerbare grappen en is grof in de mond. Op een gegeven moment vraagt hij Geraint of hij met Enid mag praten, waar hij toestemming voor krijgt.

Hij vraagt haar hoe het komt dat zij en Geraint niet met elkaar spreken en waarom ze zo sjofel gekleed is. Heeft Geraint misschien genoeg van haar? Sinds de afwijzing door haar vader is de graaf afgegleden en ongemanierder geworden geeft hij toe, maar houdt nog steeds van haar, ze hoeft het maar te zeggen of zijn mannen nemen Geraint gevangen.

Zij wordt verrast door de vragen en antwoordt dan dat ze moe is en als hij iets van plan is moet hij morgenvroeg maar terugkomen. ‘s Avonds, als ze alleen zijn, wil ze alles aan Geraint vertellen, maar die is al in diepe rust. Na een doorwaakte nacht verteld ze alsnog alles aan Geraint die wakker is geworden door haar. Weer is hij boos op haar, maar besluit toch direct te vertrekken. Als betaling krijgt de waard de overgebleven paarden.

Eenmaal onderweg merkt Enid tot haar vreugde dat geraint weer wat dichter bij haar in de buurt rijdt, maar ziet dan ook een stofwolk die graaf Lemours veroorzaakt tijdens zijn achtervolging nadat deze gemerkt heeft dat Enid en Geraint al waren vertrokken. Dit keer spreekt ze niet tegen Geraint, maar wijst hem op de naderende stofwolk. Die is blij dat ze luistert naar hem en niets zegt.

Snel daarna zijn de achtervolgers bij hen en direct valt graaf Lemours aan, maar Geraint, die er dankzij Enid op is bedacht, stoot hem met zijn lans uit het zadel. Zijn mannen zien wat er gebeurt en slaan direct op de vlucht, graaf Lemours voor dood achterlatend.

Maar ook Geraint is geraakt en blijkt onder zijn pantser gewond te zijn. Hij besluit niets tegen Enid te zeggen, maar op een gegeven moment valt hij van zijn paard. Enid schrikt en als ze zijn pantser uit heeft getrokken ziet ze zijn verwondingen, die ze zo goed mogelijk verbindt met haar zijden sluier. Daarna passeren er een aantal mannen die niet stoppen om Enid te helpen met de gewonde die bij haar is, maar zo snel mogelijk het land van graad Doorm – waar ze zich nu in bevinden – willen verlaten.

Pas in de middag stopt er een ridder met zijn mannen die graaf Doorm blijkt te zijn en vraagt Enid wie de dode ridder is. Enid antwoordt dat hij waarschijnlijk nog leeft en vraagt of Geraint op diens kasteel mag worden verzorgd. Doorm vindt dit prima en wijst twee mannen aan die Geraint naar zijn kasteel moeten brengen en gaat zelf verder.

In de grote zaal verzorgt Enid haar man en huilt om de toestand waarin ze zich bevinden. Maar Geraint merkt dit, maar houdt zich bewusteloos om zekerheid te krijgen hoe ze verder reageert. Hij is nog steeds niet zeker of ze van hem houdt.

Dan komt Graaf Doorm terug met zijn mannen en roept om zijn eten die direct door de vrouwen wordt gebracht, wat ze smakkend opeten. Enid kan het niet aanzien en maakt zich in haar hoek klein om niet op te vallen en zo voor Geraint te zorgen. Maar als hij uitgegeten is ziet hij haar zitten en gaat naar haar toe. Hij zegt haar dat ze haar man moet vergeten, hij wil haar wel als vrouw hebben.

Enid weigert en zegt dat ze pas weer iets eet, als het samen met haar man kan. Ook het drinken dat hij haar aanbiedt weigert ze tot ze het samen met haar man kan drinken. Dan gebied hij haar de oude jurk die ze draagt uit te doen en een van zijn mooie jurken te accepteren, maar ze antwoordt dat Geraint van haar is gaan houden toen ze deze kleren aan had. Ze zegt dat ze graag met rust wil worden gelaten tot haar man beter is.

Graaf Lemours kon zich na dit laatste antwoord niet meer inhouden en geeft Enid een klap in gezicht. Ze geeft een gil, waarop Geraint direct opspringt, zijn zwaard grijpt en met een enkele houw het hoofd van de graaf afslaat. Alle aanwezigen in de zaal slaan op de vlucht, omdat ze denken dat de geest van de dode Geraint is opgestaan.

Geraint biedt dan zijn excuses aan. Hij zegt dat Enid meet heeft geleden door zijn daden dan door graaf Lemours. Hij had haar moeten vragen waarom ze haar opmerking van gistermorgen had gemaakt in plaats van zijn jaloerse reactie. Maar een verblufte Enid zegt dat ze direct moeten vluchten. Als de mensen er achter komen dat hij niet dood was krijgen ze grote problemen. Buiten zien ze het paard van Enid staan, waar Geraint op klimt en dan Enid bij hem achterop trekt.

Maar bij de poort zien ze een ridder van het hof van koning Arthur op zich af komen met gestrekte lans. Omdat Enid bang is dat Geraint nog niet voldoende is hersteld van zijn verwondingen roept ze de ridder toe om niet te vechten. De ridder herkent de stem van Enid en staakt zijn aanval. Het blijkt Edryn te zijn die dacht dat hij graaf Doorm voor zich had. Hij is gestuurd door koning Arthur om graaf Doorm te onderwerpen en zodat deze weer onder bevel van koning Arthur zou komen.

Nu dit niet meer nodig is vraagt Edryn of ze meegaan naar Arthur om zelf hun avonturen te kunnen vertellen. Geraint aarzelt maar besluit dan toch mee te gaan. Onderweg verteld Edryn dat hij vergiffenis aan Guinevere heeft gevraagd en na een aantal opdrachten voor koning Arthur benoemd is als een van de ridders van de ronde tafel. Hij is blij dat zijn leven zo’n wending heeft genomen.

Nadat Geraint van het hof was vertrokken was koning Arthur gepikeerd geweest omdat Geraint vertrok, maar bij navraag bleek dat Geraint gelijk had dat er weer veel gespuis in zijn land was. Zijn leenheren werden niet gecontroleerd en lieten het er bij zitten of waren aan het muiten geslagen. Hij had de ridders van de ronde tafel bij elkaar geroepen en waren op pad gegaan om het land weer te zuiveren. Zo vinden Enid en Geraint hem in een grote legertent niet ver van het land van graaf Lemours. Arthur is blij dat Enid en Geraint weer ziet en laat Geraint verzorgen.

Als de opdracht om het land te zuiveren is afgelopen gaan Enid en Geraint mee naar Carleon, waar Guinevere nogmaals Enid in de mooiste jurken kleedt. Na een tijd keren ze terug naar huis, waar het gelukkige paar kinderen krijgt en geprezen worden door hun volk.