In dit boek gaat het over het geschreven woord voor de boekdrukkunst was uitgevonden.

Het begint met de veroveringen van Alexander de Grote en hoe na diens overlijden Prolemaeus, zijn wapenbroeder en vriend in Egypte aankomt en daar de stad Alexandrië sticht. Hij besluit hier een bibliotheek te bouwen waar alle beschikbare titels uit die tijd moeten samenkomen. De boeken uit die tijd zijn geschreven op papyrus. De boeken zoals wij die kennen bestonden in die tijd uit meerdere – fragiele – rollen.

Van hieruit gaat Papyrus over de opkomst en neergang van deze bibliotheek. Wat deze bibliotheek heeft betekend voor de wereld, hoe ze gemakkelijk weer terug gevonden kunnen worden. Het boek gaat ook over het alfabet – de eerste pogingen en de definitieve versie. Hoe mensen zich dit hebben eigen gemaakt. Er is te lezen hoe mondelinge verhalen zijn vastgelegd door schrijvers als Homerus. Het gaat over de eerste verzamelaars, het kopiëren als professie, boekhandelaren.

Daarna over de Romeinse periode, waarin slaven geletterd waren en hun meesters niet. De opkomst van de Romeinse schrijvers en bibliotheken.

Tussen de verhalen door wordt er voortdurend een link gelegd naar onze tijd met betrekking tot bijvoorbeeld het verbieden van boeken. Hoe er toch altijd weer mensen zijn die het aandurven om deze boeken te bewaren of te drukken.

Wat mij betreft een verplicht boek voor iedereen die is geïnteresseerd in ‘boeken over boeken’. En voor iedereen die meer wil weten over het ontstaan van boeken, bibliotheken, het alfabet. En verder veel weetjes, tips voor andere boeken, enz. enz.

Meer informatie over het boek: Irene Vallejo – Papyrus

Via de website Drukwerk in de Marge heb ik bij De Carbolinuem Pers het boek “Bibliofiele verhalen” van Octave Uzanne besteld. Als verzamelaar sprak deze titel mij aan.
In dit boek staan vier berhalen waarin een boekverzamelaar de hoofdrol speelt.

In het eerste verhaal “De bibliotheek van wijlen Jules Sigismond” kunnen we lezen hoe een concurrent van de overledene er alles aan doet deze bijzondere bibliotheek te bemachtigen, waarbij hij er zelfs niet voor terugschrikt om uiteindelijk met de erfgename te trouwen.

In “De bovennatuurlijke gaven van een Rotterdamse bibliothecaris” maken we kennis met iemand die er in slaagt een prachtige bibliotheek op te bouwen door middel van zijn gaven.

Het derde verhaal “een misplaatst ex libris” gaat het over de grootste zonde die een boekenliefhebber kan begaan – zijn ex libris in het boek van iemand anders plakken.

Het laatste verhaal “buskruit en boeken” beschrijft de lotgevallen van een voormalige kloosterbibliotheek, waaronder een buskruitfabriek zijn intrek neemt. Vier dappere bibliofielen doen er alles aan om de waardevolle boeken te behouden.

Deze mooie uitgave is handgebonden en voor een echte bibliofiel een aanwinst.

Meer informatie over het boek: Octave Uzanne – Bibliofiele verhalen

Het boek begint op het moment dat Simon Leyland terugkeert naar Londen waar hij een huis heeft geërfd van zijn oom, het huis waar hij de keuze heeft gemaakt om talen te leren en hij uiteindelijk boeken is gaan vertalen.

Kort daarvoor heeft hij van zijn arts in Triëst – waar hij woont – de diagnose gekregen dat hij nog maar kort heeft te leven. Hij verkoopt zijn uitgeverij en besluit de brieven die hij aan zijn overleden vrouw heeft geschreven in Londen – de stad waar hij is opgegroeid – te lezen. Hij probeert zo te achterhalen wat nou echt belangrijk was in zijn leven.

Na een tijdje blijkt dat er een verkeerde diagnose is gesteld en hij weer genoeg tijd heeft. Hij verbaast zich er over dat wat belangrijk leek toen zijn leven bijna voorbij leek nu weer naar de achtergrond zakt nu hij weer tijd van leven heeft.

Dit is een prachtig boek tegen de achtergrond van woorden, die je als vertaler goed moet kiezen om de juiste toon te treffen – zoals in een haiku. Simon Leyland heeft dezelfde leeftijd als ik – de vragen die gesteld worden kan ik zo lenen om er zelf invulling aan te geven.

Meer informatie over het boek: Pascal Mercier – Het gewicht van woorden

Het “Hoofdkussenboek” is een soort dagboek dat Sei Shonagon bijhield zonder de data erbij te vermelden. Het handelt over het dagelijks leven aan het keizerlijke hof in Japan in de periode 993 – 1000.
Ze was in die tijd hofdame en geeft ons met dit boek een kijkje in het leven uit die tijd.

Aan het hof moest ze zich aan veel regels houden, zo mochten de vrouwen zich niet vertonen aan de mannen, alleen stukjes kleding zoals mouwen waren zichtbaar. Hierdoor wordt er in dit boek uitvoerig beschreven welke kleding er wordt gedragen. Vanwege de verveling had Sei Shonagon alle tijd om alles en iedereen te observeren en op te schrijven. Hierdoor staan er ook veel lijstjes in dit boek, zoals bv luisterrijke dingen, vreselijk vieze dingen, soorten neerslag of dingen waar je hart sneller van gaat kloppen:

Mussen met jongen.
Een plek voorbijlopen waar kleine kinderen zitten te spelen.
In een Chinese spiegel kijken die wat beslagen is.
Een jonge edelman die halt houdt met zijn koets om iets te vragen.
Je wast je haar, maakt je op en trekt kleren aan die heerlijk ruiken naar wierook. Ook als je ergens zit waar niemand in het bijzonder je ziet, geeft je een zalig gevoel van binnen.
Op een avond waarop je een bezoeker verwacht, springt je hart al op door het gekletter van regen en het gerammel van de wind

Het was ook de gewoonte om te communiceren aan de hand van briefjes met gedichten er op – de antwoorden waren ook weer gedichten. Deze correspondentie tussen minnaars of leden van de keizerlijke familie worden ook besproken in dit boek. Hadden ze kennis van de poëzie? Reageerden ze snel genoeg, enzovoort.

Deze nieuwe vertaling van dit boek is leesbaar geschreven met mooie belevenissen en leuke lijstjes die ook vandaag de dag nog regelmatig gemaakt zouden kunnen worden. Dit boek is een aanrader voor iedereen en voor mensen die iets met Japan hebben in het bijzonder.

Meer informatie over het boek: Sei Shonagon – Het hoofdkussenboek

Ieder jaar vraagt uitgeverij de Arbeiderspers een schrijver om een dagboek of journaal bij te houden als onderdeel van de serie Privé-domein. Cyrille Offermans heeft het jaar 2017 voor zijn rekening genomen.

De schrijver mag zelf bepalen hoe dat deel er uit gaat zien, wordt het een journaal, een dagboek of, zoals in het geval van Ilja Leonard Pfeijffer, brieven.
In dit deel over 2017 vinden we artikelen, herinneringen, (veel) boekrecensies, bezoeken aan tentoonstellingen, Trump, enzovoort.

Iedereen kan beoordelen of iets mooi of niet mooi is. Cyrille Offermans gaat verder dan dat. Elk onderwerp wordt uitgediept of beargumenteerd. Of het nou een boekbespreking of de oorlog in Syrië is – altijd wordt er achtergrondinformatie verstrekt. Mocht je van mening met hem verschillen, dan zul je in ieder geval met andere feiten op de proppen moeten komen die het weerleggen. Dat dit ooit zijn grote wens was is wat mij betreft goed gelukt:

ik wilde naast mijn leraarschap schrijver worden, denkend schrijver, literair essayist…

Veel boeken worden besproken. Dit zijn niet de boeken die grote stapels bij een boekhandel liggen, maar bijna altijd minder voor de hand liggende schrijvers. Dankzij deze besprekingen ga ik een aantal titels opnieuw lezen of aanschaffen.
Door het vele recenseren gedurende een heel leven in diverse bladen, beschikt hij over een grote collectie boeken. Af en toe denkt hij er even over na om er een paar weg te doen, net als ikzelf, maar steeds weer is dit moeilijker dan het voornemen zelf, want:

Nee, een huis zonder boeken is een onleefbaar huis. In al die boeken heb ik geleefd, ze hebben mijn gevoel voor de hopeloze onvolmaaktheid van het leven evenzeer gevoed als mijn dromen, ze zijn de tastbare getuigen van alle lyriek en denkkracht die me hebben voorzien van een bijna ononderbroken stroom van revitaliserende injecties, van mentale weerbaarheid en kritische zin.

De titel van het boek verwijst naar een gedicht van Hans Tentije getiteld “voor wat het is”. Op de laatste bladzijde legt hij uit waarom deze regel de titel van het boek is geworden, hij hoopt dat alle huidige en toekomstige vluchtelingen in de toekomst hopelijk niet meer op zoek hoeven naar “een iets beschuttere plek”.

Meer informatie over het boek: Cyrille Offermans – Een iets beschuttere plek misschien

Naar aanleiding van het boek “Het snoer der ontferming” van Louis Couperus, waar een paar verhalen mede zijn gebaseerd op prenten van de schilder Yoshitoshi heb ik dit boek met veel plezier weer eens uit de kast gehaald.

Yoshitoshi heeft tussen 1885 en 1892 honderd prenten gemaakt met afbeeldingen van dichters, toneelspelers, gedichten, bekenden uit de geschiedenis en geesten. De rode draad bij de prenten is dat alle figuren zijn afgebeeld met een maan of het licht van de maan op de afbeelding.

Normaal zie je afbeeldingen van bekende figuren op het hoogtepunt van hun roem. In deze serie is dat niet zo. Hier zie je een generaal op de avond voor de grote veldslag starend naar de maan of een beroemd dichter die in slaap is gevallen in het maanlicht.

Bij alle prenten staat een duidelijke uitleg waar de afbeelding over gaat en het belang van de afgebeelde persoon met betrekking tot de geschiedenis, toneelstuk of religie.

Een paar prenten:
Basho (1644-1694
Als meest bekende haikudichter is hij ook in Nederland geen onbekende. Hij is hier afgebeeld, pratend met twee boeren terwijl hij op reis is naar het hoge noorden. Deze reis is te lezen in zijn boek hierover wat een klassieker is in de Japanse literatuur.

Ono no Komachi (ca.825-ca.900)
Deze dichteres was ooit een mooie, goed geklede dichteres aan het keizerlijk hof, van wie het verhaal gaat dat ze regen op kon wekken met een gedicht na een lange periode van droogte. Op de afbeelding staat ze afgebeeld als een armoedige, oude vrouw terwijl ze haar leven overdenkt.

Chiyo-ni (1703-1775)
Chiyo-ni is – net als Basho – een haikudichteres. Ze staat afgebeeld in een van haar meest bekende haiku’s, wanneer ze water wil halen als blijkt dat haar emmer is overgroeid met bloemen en ze de emmer van haar buurvrouw leent.

Murasaki Shikibu (978-1014)
Zij was de schrijfster van “het verhaal van Genji”, wat ook wel bekend staat als het eerste verhaal wat ooit op schrift is gezet. Het verhaal gaat over de lotgevallen van prins Genji, waarin de gebruiken en omgang in die tijd aan het Japanse hof mooi wordt beschreven.

Om de afbeeldingen te zien, klik op de naam. Voor alle prenten van Yoshitoshi in deze serie, klik hier.

Japan heeft een veel langere geschiedenis en traditie dan wij in Nederland, maar wat zou het leuk zijn als er ook zo’n boek over de Nederlandse geschiedenis zou bestaan. De rode draad zou in ons geval niet de maan moeten zijn, maar met het water moet het ons ook lukken.

Meer informatie over het boek: John Stevenson – Yosihitoshi’s One hundred aspects of the moon