no no Komachi was een beroemd dichteres en bekend om haar intelligentie en schoonheid. Aan het keizerlijke hof had ze een bijzondere positie, waardoor ze arrogant werd.

Mede door deze eigenschappen werden er na haar dood zeven belangrijke Noh-spelen over haar en haar leven geschreven. In een van deze spelen zit ze op een kerkhof en overdenkt haar leven. Yoshitoshi heeft haar tijdens deze scene afgebeeld – oud, maar nog steeds trots.

Redenen te over om na haar dood herinnerd te worden.

Hieronder twee regels uit een van haar gedichten, die van toepassing zijn op de afbeelding:

de schoonheid van bloemen vervaagt, maar niemand treurt hierom
ik zie mezelf in deze wereld ouder worden, als de lange regens vallen.

Kamo naki ya
kaze fukishiwama
mizu no omo

een eend snatert zacht
een bries laat het water
rimpelen

De afbeelding is begin 1830 uitgegeven en is 17,5 x 37,8 cm groot.

Tago no ura ni
Uchiidete mireba
Shirotae no
Fuji no takane ni
Yuki wa furittsutsu

een bocht omgaand
in de baai van Tago verschijnt
– in stralend wit –
de top van de berg Fuji
onder een sluier van sneeuw

Deze afbeelding is afkomstig uit de serie 100 gedichten door 100 dichters, waarbij de afbeelding is gemaakt door Hokusai. Klik hier voor meer informatie over deze afbeelding, de dichter en het gedicht.

Komu na yo ga
mata mo arõ ka
tsuki ni kari

zo’n nacht als deze
– met ganzen voor de maan –
zal het ooit weerkeren?

De afbeelding is rond 1830 uitgegeven en is 13 x 37 cm groot.

Mikazuki no
funa yusan shite
mimizuku wa
mimi ni iretaki
matsukaze no koto

drie dagen vloog hij
om de driedagenmaan te zien,
de kleine dwegooruil;
verlangend om de wind
door de dennen te horen.

Het gedicht op de afbeelding, een kyoka, is van Hachijintei Kenjo.

Op de afbeelding van Hiroshige is een dwergooruil zien, die bijna op het puntje van de driedagenmaan zit. Hierdoor lijkt de uil op een kapitein van een halvemaanboot. Halvemaanboten waren populair in de tijd van Hiroshige en werd gebruikt als pleziervaartuig. Dit gedicht toont een etherisch en romantisch tafereel dat contrasteert met het nachtleven van de uil.

De afbeelding is midden 1830 uitgegeven en is 13 x 36,4 cm groot.

Haru sugite
Natsu ki ni kerashi
Shirotae no
Koromo hosu chô
Ama no kagu yama

Voorjaar lijkt voorbij,
de zomer begint bijna.
De witte kleren
worden gebleekt op de berg
van hemels parfum.

Deze afbeelding is afkomstig uit de serie 100 gedichten door 100 dichters, waarbij de afbeelding is gemaakt door Hokusai. Klik hier voor meer informatie over deze afbeelding, de dichter en het gedicht.

oshitoshi (1839 – 1892) is een van de bekende makers van houtgravures uit Japan. Een van de series die hij heeft gemaakt zijn de ‘honderd gezichten van de maan‘, waarin hij historische figuren – bestaande of uit verhalen – heeft afgebeeld. Deze serie is gemaakt en uitgegeven tussen 1885 en 1892.

Een van de figuren die hij heeft afgebeeld is rechts te zien, te weten: Murasaki Shikibu. Zij leefde van ca.973 en is overleden tussen 1014-1025. Zij leefde aan het hof van keizer Ichijo, waar zij is begonnen aan een verhaal over de figuren van dit hof, met als hoofdfiguur de imaginaire prins ‘Genji‘, die allerlei avonturen beleeft aan een zelfde hof als waar Murasaki zelf woont. Deze verhalen zijn bekend onder de naam Genji monogatari (Het verhaal van Genji) en wordt gezien als de oudst bekende roman en is recent (2020-2021) in het Nederlands vertaald door Jos Vos.

Deze afbeelding is uitgegeven op 10 oktober 1889. Te zien is het moment waarop Murasaki Shikibu begint aan haar verhaal dat 1000 jaar later nog steeds wordt hertaald en gelezen.

eze prent uitgegeven in 1830 en de afmeting is 18,1 x 38,6 cm.

De afbeelding laat boerenzwaluwen zien bij de takken van een perzik in bloei. De volle maan is rechts bovenin goed te zien.

Het gedicht staat links bovenaan. In het westen hanteren we vier regels met ieder zeven lettergrepen. Bij de hertaling is dat bijna gelukt.

het is lente; alle beken,
zijn gevuld met perzikbloesems.
niemand weet waar de hemel is
maar men vraagt het zich wel af.