Als een van de samenstellers van de bundel “Om niets om alles“, uitgegeven door de HKN wist ik dat dit moment zou komen: dat ik haiku’s zou vinden waarvan ik nu denk dat ze thuishoren in deze bundel. Het gaat om:

gevallen kastanje –
wat afgestreken lucifers
brengen hem op de been

Reineke Gevers

nieuwe agenda:
aan de eerste dagen kleeft
wat poedersuiker

Reineke Gevers

Beiden roepen iets op wat herkenbaar is: herfstdagen thuis, waarbij je na een bezoek aan het bos aan de slag ging met de gevonden kastanjes. Ook de agenda is herkenbaar, hij ligt al klaar in het begin van het jaar en, terwijl je de laatste oliebol eet, schrijf je vast de afspraken op die al in de oude agenda gemaakt zijn voor dit jaar.

Ik hoop dat de samensteller voor de volgende bloemlezing deze niet over het hoofd ziet.

the car packed
one last pebble
caso into the sea

paul m

Iedereen kent dat gevoel wel, de vakantie is voorbij en de koffers staan in de auto. Tijd om naar huis te gaan.

Maar deze plek beviel wel. Toen je er kwam moest het nog ontdekt worden, maar inmiddels weet je de weg en de geluiden zijn vertrouwd. Alles op je gemak, want tijd was er genoeg.

En nu, op het moment dat je weg moet gooi je nog een laatste kiezelsteen naar de zee. De laatste van vele – als afscheid. Of misschien nog een…
 

Uit: called home door paul m.

the tide
arranging rocks and sand
just as I would

John Stevenson

Ik vermoed dat er niet veel mensen zijn die kijken of een strand mooi is. Wanneer we erheen gaan als de zon schijnt zoeken we een rustig plekje. Of in de winter hopen we dat we een lekkere wandeling kunnen maken – wind geen bezwaar.
Meestal zien we ook de nieuwe ontwikkelingen in de vorm van windmolens of schoorstenen ergens staan.

Ondanks dat werkt de natuur voortdurend aan de vormgeving van een strand. De wind blaast het zand over het strand naar een andere plek, het water vormt het weer op een andere manier, laat materiaal achter zoals schelpen en andere zaken die de zee bevat.

De natuur kijkt niet of iets mooi is, wij wel – als we er tenminste aan denken. De maker van de haiku heeft het wel gezien. Sterker nog, het ziet er precies zo uit als hij het zelf had gemaakt. Dat het de natuur niet uitmaakt wat er wordt gebruikt en welke combinaties er benut zijn blijkt ook uit een andere haiku:

low tide –
stones that have dried
among those that haven’t

John Stevenson

Uit: Live again door John Stevenson

huisje in het bos –
meteen buiten de ramen
begint de natuur

Ida Gorter

Deze haiku is heel herkenbaar. De vraag is alleen hoe het komt dat het zo ervaren wordt. Als je de tuin instapt ben je eigenlijk ook in de natuur. Is het omdat er een hek omheen staat? Of omdat een tuin meer geordend is?

Dieren hebben hier minder problemen mee, voor vogels bestaan er geen hekken behalve om op te gaan zitten. Voor insecten blijft een bloem een bloem, ongeacht of ze in een border staan of niet.

Wellicht ervaren we het ook zo omdat we in het huisje in het bos de dagelijkse beslommeringen thuislaten. We krijgen meer tijd om rustig te kijken, bijvoorbeeld naar kevers:

de bezigheden
van de zwarte mestkevers
zijn in volle gang

Ida Gorter

We hebben geen idee waar ze mee bezig zijn en waarom dit nodig is. We hebben wel de tijd om er rustig naar te kijken in een poging het te doorgronden.
 

huisje in het bos komt uit: Eén rode klaproos
zwarte mestkevers komt uit: Welna

Composed of gravel,
autumn leaves, and shifting shadows:
the bank of this stream

James Hackett

In een haiku is het de bedoeling dat de dichter op de achtergrond blijft en alleen in woorden iets aanreikt, waarmee de lezer de haiku met zijn eigen ervaringen kan inkleuren.
Dat is precies wat er in deze haiku gebeurt. De dichter geeft ons wat kiezelstenen, herfstbladeren en schaduw. Iedere lezer zal er zijn eigen beeld bij hebben; een hoekje in het bos in de buurt, of misschien van een vakantie.

Toch is het niet eenvoudig om zo’n haiku te maken. Regelmatig passeren we mooie stukjes natuur, maar hoeveel mensen kunnen beschrijven wat ze hebben gezien?
De dichter van deze haiku – James Hackett – heeft er waarschijnlijk een tijdje gezeten voor hij echt zag uit welke ingrediënten het bestaat. En dit rustige observeren – een goede eigenschap voor een haikudichter – spreekt ook uit de rust in deze haiku.
 

Uit: Haikupoetry, volume three door J.W.Hackett

zonneschijn verlicht
haar handjes op de ruiten
haar afwezigheid

Nico van Dam

Als ik voor het raam te kijken, peins ik er niet over om met mijn handen aan het raam te komen. ook omdat ik weet dat er dan iemand aan de slag moet om het weer schoon te maken.

Hoe anders is dat bij kinderen. Ze hebben iets gezien en willen dit bekijken, ontdekken. En dat doen ze dan ook voluit – zonder aan eventuele consequenties te denken.
En dan komt het vreemde, er volgt geen reprimande. Sterker nog, ze wordt gemist. Ze had gerust nog meer afdrukken op de ruit mogen maken.

Dankzij deze haiku zal de dichter altijd aan dit moment kunnen terugdenken, ook al is zijn kleindochter volwassen en misschien zelf moeder.
Een prachtige haiku!

at the end
of the hot busride
pink seashells

Roberta Beary

Iedereen herinnert zich de verveling tijdens een reis ergens naar toe met je ouders. Zeker zomers als het warm is en je geen kant op kunt in een auto of bus en je vooral stil moet blijven zitten. Maar als je eenmaal bent aangekomen is alles snel vergeten omdat je aandacht wordt opgeëist door de omgeving.

Deze haiku is voor mij vanuit het oogpunt van een kind geschreven – een volwassene weet waarnaartoe hij op weg is. Maar ook nu kan het je nog overkomen dat je verrast wordt. Je moet bijvoorbeeld naar een verjaardag waar je geen zin in hebt omdat je moe bent of er ligt nog van alles waar je mee aan de slag moet. Maar als je toch gaat kan het gebeuren dat je iemand leert kennen waar je een hele leuke avond mee doorbrengt en voor je het weet is de avond om.

Roze zeeschelpen kun je overal tegenkomen.