an het einde van de dertiende eeuw vertaalde Jacob van Maerlant voor het eerst de bijbel naar het Diets – het toenmalige Nederlands. Ook andere werken heeft hij vertaald zoals zijn Spiegel historiael, een kroniek van de wereldgeschiedenis, en Der nature bloeme, een encyclopedie over de natuur, en vele andere werken, waaronder ook verhalen over Koning Arthur.

De vertalingen van Jacob van Maerlant – die de bijnaam Vader der Dietsche dichteren kreeg – waren erg populair in die tijd, omdat hij hiermee toenmalige wetenschappelijke werken beschikbaar maakte voor mensen die alleen de volkstaal lezen en spraken.

De KBR in Brussel bezit een exemplaar van de rijmbijbel, dat is gemaakt in het laatste kwart van de dertiende eeuw. In die tijd was elk boek uniek en werd apart met de hand gemaakt. Afhankelijk van de prijs die men bereid was te betalen werden er meer of minder miniaturen gemaakt, in dit boek zijn 159 miniaturen opgenomen. Er wordt ook in uitgelegd hoe dit boek is ontstaan, welke boeken als bron zijn gebruikt, wie de bezitters waren, een inventaris van andere rijmbijbel handschriften, enz., enz. Niets wordt vergeten wat vermeldenswaardig is. Elke afbeelding krijgt een eigen bladzijde, waarbij wordt uitgelegd wat te zien is op de afbeelding, het deel van de tekst zoals het door Jacob van Maerlant is geschreven en een Nederlandse vertaling.

Dit is een prachtig boek en voor iedereen die is geïnteresseerd in teksten uit die tijd een aanrader en een boek om regelmatig weer uit de kast te pakken en te bekijken.

Meer informatie over het boek:

De Rijmbijbel van Jacob van Maerlant

In dit boek gaat het over het geschreven woord voor de boekdrukkunst was uitgevonden.

Het begint met de veroveringen van Alexander de Grote en hoe na diens overlijden Prolemaeus, zijn wapenbroeder en vriend in Egypte aankomt en daar de stad Alexandrië sticht. Hij besluit hier een bibliotheek te bouwen waar alle beschikbare titels uit die tijd moeten samenkomen. De boeken uit die tijd zijn geschreven op papyrus. De boeken zoals wij die kennen bestonden in die tijd uit meerdere – fragiele – rollen.

Van hieruit gaat Papyrus over de opkomst en neergang van deze bibliotheek. Wat deze bibliotheek heeft betekend voor de wereld, hoe ze gemakkelijk weer terug gevonden kunnen worden. Het boek gaat ook over het alfabet – de eerste pogingen en de definitieve versie. Hoe mensen zich dit hebben eigen gemaakt. Er is te lezen hoe mondelinge verhalen zijn vastgelegd door schrijvers als Homerus. Het gaat over de eerste verzamelaars, het kopiëren als professie, boekhandelaren.

Daarna over de Romeinse periode, waarin slaven geletterd waren en hun meesters niet. De opkomst van de Romeinse schrijvers en bibliotheken.

Tussen de verhalen door wordt er voortdurend een link gelegd naar onze tijd met betrekking tot bijvoorbeeld het verbieden van boeken. Hoe er toch altijd weer mensen zijn die het aandurven om deze boeken te bewaren of te drukken.

Wat mij betreft een verplicht boek voor iedereen die is geïnteresseerd in ‘boeken over boeken’. En voor iedereen die meer wil weten over het ontstaan van boeken, bibliotheken, het alfabet. En verder veel weetjes, tips voor andere boeken, enz. enz.

Meer informatie over het boek: Irene Vallejo – Papyrus

Via de website Drukwerk in de Marge heb ik bij De Carbolinuem Pers het boek “Bibliofiele verhalen” van Octave Uzanne besteld. Als verzamelaar sprak deze titel mij aan.
In dit boek staan vier berhalen waarin een boekverzamelaar de hoofdrol speelt.

In het eerste verhaal “De bibliotheek van wijlen Jules Sigismond” kunnen we lezen hoe een concurrent van de overledene er alles aan doet deze bijzondere bibliotheek te bemachtigen, waarbij hij er zelfs niet voor terugschrikt om uiteindelijk met de erfgename te trouwen.

In “De bovennatuurlijke gaven van een Rotterdamse bibliothecaris” maken we kennis met iemand die er in slaagt een prachtige bibliotheek op te bouwen door middel van zijn gaven.

Het derde verhaal “een misplaatst ex libris” gaat het over de grootste zonde die een boekenliefhebber kan begaan – zijn ex libris in het boek van iemand anders plakken.

Het laatste verhaal “buskruit en boeken” beschrijft de lotgevallen van een voormalige kloosterbibliotheek, waaronder een buskruitfabriek zijn intrek neemt. Vier dappere bibliofielen doen er alles aan om de waardevolle boeken te behouden.

Deze mooie uitgave is handgebonden en voor een echte bibliofiel een aanwinst.

Meer informatie over het boek: Octave Uzanne – Bibliofiele verhalen

Het boek begint op het moment dat Simon Leyland terugkeert naar Londen waar hij een huis heeft geërfd van zijn oom, het huis waar hij de keuze heeft gemaakt om talen te leren en hij uiteindelijk boeken is gaan vertalen.

Kort daarvoor heeft hij van zijn arts in Triëst – waar hij woont – de diagnose gekregen dat hij nog maar kort heeft te leven. Hij verkoopt zijn uitgeverij en besluit de brieven die hij aan zijn overleden vrouw heeft geschreven in Londen – de stad waar hij is opgegroeid – te lezen. Hij probeert zo te achterhalen wat nou echt belangrijk was in zijn leven.

Na een tijdje blijkt dat er een verkeerde diagnose is gesteld en hij weer genoeg tijd heeft. Hij verbaast zich er over dat wat belangrijk leek toen zijn leven bijna voorbij leek nu weer naar de achtergrond zakt nu hij weer tijd van leven heeft.

Dit is een prachtig boek tegen de achtergrond van woorden, die je als vertaler goed moet kiezen om de juiste toon te treffen – zoals in een haiku. Simon Leyland heeft dezelfde leeftijd als ik – de vragen die gesteld worden kan ik zo lenen om er zelf invulling aan te geven.

Meer informatie over het boek: Pascal Mercier – Het gewicht van woorden

Het “Hoofdkussenboek” is een soort dagboek dat Sei Shonagon bijhield zonder de data erbij te vermelden. Het handelt over het dagelijks leven aan het keizerlijke hof in Japan in de periode 993 – 1000.
Ze was in die tijd hofdame en geeft ons met dit boek een kijkje in het leven uit die tijd.

Aan het hof moest ze zich aan veel regels houden, zo mochten de vrouwen zich niet vertonen aan de mannen, alleen stukjes kleding zoals mouwen waren zichtbaar. Hierdoor wordt er in dit boek uitvoerig beschreven welke kleding er wordt gedragen. Vanwege de verveling had Sei Shonagon alle tijd om alles en iedereen te observeren en op te schrijven. Hierdoor staan er ook veel lijstjes in dit boek, zoals bv luisterrijke dingen, vreselijk vieze dingen, soorten neerslag of dingen waar je hart sneller van gaat kloppen:

Mussen met jongen.
Een plek voorbijlopen waar kleine kinderen zitten te spelen.
In een Chinese spiegel kijken die wat beslagen is.
Een jonge edelman die halt houdt met zijn koets om iets te vragen.
Je wast je haar, maakt je op en trekt kleren aan die heerlijk ruiken naar wierook. Ook als je ergens zit waar niemand in het bijzonder je ziet, geeft je een zalig gevoel van binnen.
Op een avond waarop je een bezoeker verwacht, springt je hart al op door het gekletter van regen en het gerammel van de wind

Het was ook de gewoonte om te communiceren aan de hand van briefjes met gedichten er op – de antwoorden waren ook weer gedichten. Deze correspondentie tussen minnaars of leden van de keizerlijke familie worden ook besproken in dit boek. Hadden ze kennis van de poëzie? Reageerden ze snel genoeg, enzovoort.

Deze nieuwe vertaling van dit boek is leesbaar geschreven met mooie belevenissen en leuke lijstjes die ook vandaag de dag nog regelmatig gemaakt zouden kunnen worden. Dit boek is een aanrader voor iedereen en voor mensen die iets met Japan hebben in het bijzonder.

Meer informatie over het boek: Sei Shonagon – Het hoofdkussenboek

Ieder jaar vraagt uitgeverij de Arbeiderspers een schrijver om een dagboek of journaal bij te houden als onderdeel van de serie Privé-domein. Cyrille Offermans heeft het jaar 2017 voor zijn rekening genomen.

De schrijver mag zelf bepalen hoe dat deel er uit gaat zien, wordt het een journaal, een dagboek of, zoals in het geval van Ilja Leonard Pfeijffer, brieven.
In dit deel over 2017 vinden we artikelen, herinneringen, (veel) boekrecensies, bezoeken aan tentoonstellingen, Trump, enzovoort.

Iedereen kan beoordelen of iets mooi of niet mooi is. Cyrille Offermans gaat verder dan dat. Elk onderwerp wordt uitgediept of beargumenteerd. Of het nou een boekbespreking of de oorlog in Syrië is – altijd wordt er achtergrondinformatie verstrekt. Mocht je van mening met hem verschillen, dan zul je in ieder geval met andere feiten op de proppen moeten komen die het weerleggen. Dat dit ooit zijn grote wens was is wat mij betreft goed gelukt:

ik wilde naast mijn leraarschap schrijver worden, denkend schrijver, literair essayist…

Veel boeken worden besproken. Dit zijn niet de boeken die grote stapels bij een boekhandel liggen, maar bijna altijd minder voor de hand liggende schrijvers. Dankzij deze besprekingen ga ik een aantal titels opnieuw lezen of aanschaffen.
Door het vele recenseren gedurende een heel leven in diverse bladen, beschikt hij over een grote collectie boeken. Af en toe denkt hij er even over na om er een paar weg te doen, net als ikzelf, maar steeds weer is dit moeilijker dan het voornemen zelf, want:

Nee, een huis zonder boeken is een onleefbaar huis. In al die boeken heb ik geleefd, ze hebben mijn gevoel voor de hopeloze onvolmaaktheid van het leven evenzeer gevoed als mijn dromen, ze zijn de tastbare getuigen van alle lyriek en denkkracht die me hebben voorzien van een bijna ononderbroken stroom van revitaliserende injecties, van mentale weerbaarheid en kritische zin.

De titel van het boek verwijst naar een gedicht van Hans Tentije getiteld “voor wat het is”. Op de laatste bladzijde legt hij uit waarom deze regel de titel van het boek is geworden, hij hoopt dat alle huidige en toekomstige vluchtelingen in de toekomst hopelijk niet meer op zoek hoeven naar “een iets beschuttere plek”.

Meer informatie over het boek: Cyrille Offermans – Een iets beschuttere plek misschien